Zęby mleczne spełniają ważną rolę w rozwoju prawidłowego zgryzu. Utrzymują miejsce zębów stałych, a także wskazują im kierunek wyrastania.
Przedwczesna utrata zębów mlecznych może w związku z tym skutkować nieprawidłowym wyrzynaniem się zębów stałych, co z kolei prowadzi do rozwoju wad zgryzu. Utrata zębów ma również wpływ na upośledzenie funkcji żucia skutkującym w zaburzeniach ze strony przewodu pokarmowego, a także nieprawidłowym rozwojem kości i mięśni twarzy dziecka. Przedwczesna utrata zębów, zwłaszcza przednich, to również duży dyskomfort dla dziecka, które wstydzi się swojego wyglądu.
Pierwsze zęby są słabiej zmineralizowane (utwardzone) i dlatego bardziej podatne na próchnicę. Ich zaniedbanie zawsze mści się w przyszłości.
Po pierwsze szkliwo zębów mlecznych jest 2-krotnie cieńsze, a powierzchnia jest zdecydowanie bardziej nierówna w porównaniu z zębami stałymi. To powoduje, że próchnica występuje już w bardzo młodym wieku. Szkliwo jest uboższe w składniki mineralne a obecność tzw. linii porodowej sprzyja przenikaniu bakterii.Cechą charakterystyczną jest szybki postęp procesu chorobowego z mało odczuwalnymi dolegliwościami. Przez dłuższy czas dziecko nie zgłasza żadnych dolegliwości, a rozwój próchnicy odbywa się pod powierzchnią szkliwa.
Pamiętajmy, że dzieci dopiero uczą się dbać o swoje zęby, poznają tajniki prawidłowego szczotkowania, smakują pasty do zębów. Bez pomocy Rodziców zęby zwykle nie są prawidłowo umyte. Płytka nazębna to świetna pożywka dla bakterii. Dlatego tak ważne są systematyczne wizyty kontrolne w gabinecie stomatologicznym co 3-4 m-ce, aby móc wykryć ognisko próchnicowe na bardzo wczesnym etapie.Kolejnym powodem dla którego należy leczyć zęby mleczne to szybkie przechodzenie jednego stadium próchnicy w drugie. Szybko w proces chorobowy zostaje wciągnięta miazga, co zwykle kończy się dużymi dolegliwościami bólowymi dla dziecka, a wizyta w gabinecie wtedy gdy „boli” to najgorszy moment na wprowadzenie Malucha w świat zdrowych zębów.
Wyróżniamy trzy postacie próchnicy które są szczególnie niebezpieczne:
- Próchnica wczesna – w krótkim czasie dochodzi do zniszczenia dużych powierzchni korony zęba i powikłań ze strony miazgi. Cechuje się stałym niezahamowanym postępem pomimo prowadzonego leczenia.
- Próchnica butelkowa „nursing bottle caries” – występuje u dzieci do 3 r.ż. a czynnikiem wyzwalającym zwykle jest przedłużone karmienie butelką i podawanie niemowlakom w celu uspokojenia smoczków z cukrem lub miodem. Nadmierne słodkie pokarmy i napoje przyklejają się do słabo zmineralizowanych zębów powodując rozległe ubytki.
- Próchnica okrężna – dotyczy zwykle zębów przednich w szczęce symetrycznie po stronie prawej i lewej. Obejmuje powierzchnie wargowe i okolicę szyjki zęba. Podminowane próchnicą szkliwo odpryskuje, pozostawiając mocno osłabione kikuty zębów.
Na pierwszą wizytę rodzice powinni się wybrać z dzieckiem w 6–7 miesiącu jego życia, gdy pojawią się siekacze. Oczywiście lekarz nie wykonuje wtedy żadnych zabiegów, ale szczegółowo wyjaśnia, jak czyścić dziąsła i ząbki, na co zwracać uwagę, czego unikać, by zapobiegać próchnicy i by stałe zęby wyrosły mocne i zdrowe. Wizyty u dentysty muszą się odbywać tak samo regularnie jak u pediatry czy w gabinecie zabiegowym na szczepieniach. Najlepiej co 3–6 miesięcy. Wtedy można mieć pewność, że nie przegapimy nieprawidłowego ząbkowania czy początków próchnicy. Im więcej wizyt, tym mniej kłopotów w przyszłości.
Zęby mleczne podobnie jak stałe można chronić przed próchnicą przez lakierowanie lub lakowanie (trwalsze od lakierowania, ale niezbyt często stosowane, bo drogie). To zabiegi bezpieczne w każdym wieku. Jednak doświadczony lekarz potrafi odwrócić uwagę pacjenta od strasznych narzędzi i odpowiednio zająć się ząbkami.
W gabinetach specjalizujących się w leczeniu dzieci dość powszechnie stosuje się na zachętę atrakcyjne kolorowe, a nawet fosforyzujące plomby. Maluch może pomagać lekarzowi w ich wyborze i przygotowaniu. Dzięki temu chętniej zgadza się na borowanie i lepiej je znosi.
Jeśli dziecko trafia do lekarza zbyt późno, gdy zęby są w znacznym stopniu zniszczone przez próchnicę, dobry dentysta nie będzie ich usuwał. Ratunkiem może być lapisowanie, czyli impregnowanie solami srebra.
